Η ανάστροφη αρθροπλαστική ώμου (reverse shoulder prosthesis) είναι μία ειδικού τύπου αρθροπλαστική, η οποία χρησιμοποιείται επιτυχημένα στην Ευρώπη από το 1991 (Γαλλία). Το Μάρτιο του 2004 έλαβε έγκριση από το FDA στις ΗΠΑ και ξεκίνησε να χρησιμοποιείται ευρέως και εκεί. Ο σχεδιασμός της οφείλεται σε μία ευφυή ιδέα του Γάλλου Ορθοπαιδικού Paul Grammont (1985), ο οποίος κατάφερε να αλλάξει τη φυσιολογική ανατομική σχέση κεφαλής βραχιονίου-ωμογλήνης στην άρθρωση του ώμου.
Η φυσιολογική άρθρωση του ώμου είναι μία άρθρωση που αποτελείται από μία μπάλα (κεφαλή βραχιονίου) και μία κοιλότητα (ωμογλήνη). Η ανάστροφη αρθροπλαστική ώμου αλλάζει τη φυσιολογική ανατομία της άρθρωσης και, έτσι, η ωμογλήνη αντικαθίσταται από μία τεχνητή μπάλα και η κεφαλή του βραχιονίου από ένα ειδικό υλικό, το οποίο έχει μία κοιλότητα μέσα στην οποία εισέρχεται η τεχνητή μπάλα. Αυτή η ειδικού τύπου πρόθεση αποτελείται από 5 διαφορετικά τμήματα: 1) τη βάση της ωμογλήνης, 2) τη γληνόσφαιρα, 3) το cup του πολυαιθυλενίου, 4) τον αυχένα του βραχιονίου και 5) το βραχιόνιο stem. Η συγκεκριμένη πρόθεση, αλλάζοντας εντελώς τη μηχανική του ώμου επιτρέπει τη λειτουργία της άρθρωσης όταν το μυοτενοντώδες πέταλο είναι ανεπαρκές και όταν υπάρχει σημαντική οστική απώλεια. Αυτό καθίσταται δυνατό για δύο λόγους: α) η τάση του δελτοειδούς αυξάνεται, μετακινώντας το κέντρο περιστροφής της άρθρωσης κάτω και έσω, β) ο «μοχλοβραχίονας» του δελτοειδούς αυξάνεται και έτσι ο μυς έχει ένα σημαντικό πλεονέκτημα στην άρση του χεριού.
Ο αρχικός σχεδιασμός της πρόθεσης απευθύνονταν σε περιπτώσεις οστεοαρθρίτιδας με μη αποκαταστάσιμες ρήξεις του μυοτενοντώδους πετάλου, όπου οι συνηθισμένες ανατομικές προθέσεις δεν μπορούσαν να επιλύσουν το διπλό πρόβλημα της σταθερότητας και κινητικότητας της άρθρωσης, την επονομαζόμενη αρθρίτιδα από ρήξη του μυοτενοντώδους πετάλου. Στη συνέχεια, οι ενδείξεις διευρύνθηκαν και σε αυτές περιλαμβάνονται: α) μαζικές ρήξεις μυοτενοντώδους πετάλου, β)κατάγματα, γ) όγκοι, δ) ρευματοειδής αρθρίτιδα, ε) προηγούμενες αποτυχημένες επεμβάσεις συρραφής μυοτενοντώδους πετάλου ή συμβατικών αρθροπλαστικών. Στην πραγματικότητα η πρόθεση αυτή είναι ιδιαίτερη, διότι προσφέρει λύσεις σε δύσκολες κλινικά καταστάσεις, όπου δεν υπήρχε άλλη λύση.
Τα αποτελέσματα της ανάστροφης αρθροπλαστικής δεν είναι τα ίδια για όλες τις ενδείξεις. Οι ασθενείς πρέπει να ενημερώνονται για το ρίσκο και τα πλεονεκτήματα της επέμβασης και οι ενδείξεις πρέπει να τηρούνται αυστηρά. Η συγκεκριμένη επέμβαση δεν πρέπει να πραγματοποιείται όταν υπάρχει: α) ενεργή μόλυνση, β) τραυματισμός νεύρου που επηρεάζει τη δράση του δελτοειδούς, γ) νεαρός ασθενής με προσδοκίες για άρση μεγάλου βάρους. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό να ενημερώνονται οι ασθενείς προεγχειρητικά για την πιθανότητα επιπλοκών. Οι πιο σημαντικές είναι: α) φλεγμονή, β) αστάθεια της τεχνητής άρθρωσης, γ) κάταγμα είτε του βραχιονίου είτε της ωμογλήνης, δ) τραυματισμός νεύρου, ε) χαλάρωση της πρόθεσης, στ) πρόσκρουση της βραχιόνιας πρόθεσης στην πρόθεση της ωμογλήνης (scapular notching), ζ) προβλήματα αναισθησίας.
Για να επιτευχθεί το βέλτιστο αποτέλεσμα είναι απαραίτητο ο ασθενής να ακολουθήσει ένα συγκεκριμένο, ανάλογα με την κάθε περίπτωση, πρόγραμμα αποκατάστασης. Η λεπτομερής προεγχειρητική εκτίμηση, ο έμπειρος χειρουργός, ο συνεργάσιμος ασθενής και ο κατάλληλος φυσιοθεραπευτής είναι απαραίτητοι παράγοντες για το καλό λειτουργικό αποτέλεσμα αυτής της ειδικής πρόθεσης.
